''Dziennik pocieszenia''

 WOJCIECH BONOWICZ

"Dziennik pocieszenia"

Już od pierwszych słów, czytając książkę Wojciecha Bonowicza, czuję, że autor pragnie zadbać o nasz dobrostan, że mu zależy, że nie jesteśmy mu obojętni. Wydaje się, że siada blisko nas, słysząc nasz oddech i bicie serca, a może nawet szmerające w głowie myśli, bo przecież doskonale zgaduje nasze chwile wahania, zwątpienia, nasze chwile samotności i zagubienia.

We wstępie Bonowicz pisze: "Piszę ten dziennik pocieszenia, bo wiem, że ci smutno. (...) Piszę ten dziennik pocieszenia, bo nie mogę cię przytulić. A wiem, że smutek, ciężar, niepokój mogą być większe niż siły, które mamy w pojedynkę. Kiedy się przytulamy, ciężar rozkłada się na dwa i może okazać się lżejszy do udźwignięcia. Są rzeczy, których ciało potrzebuje bardziej niż słów. Ale to nie znaczy, że słowa są bezsilne. Słowa też mogą obejmować, przygarniać; wtedy, gdy spotkanie jest niemożliwe, słowa zastępują ręce."

W kolejnych rozdziałach autor opowiada, jak sam radzi sobie ze smutkiem i czym dla niego jest pocieszenie. Przypomina, jak ważne jest potrafić się zatrzymać i nasłuchiwać. Jak istotne jest pozwolić, by świat przenikał przez nas bez zawłaszczania go. Jak ważne jest mieć czas. Pisze: "Żeby żyć, muszę mieć czas" i cytuje wiersz Thomasa Traherne'a:

"Nigdy nie będziesz cieszył się światem w właściwy sposób, dopóki morze nie zacznie płynąć w twoich żyłach, dopóki nie będziesz przyobleczony niebem, a twoją koroną nie będą gwiazdy (...)"

Dla Bonowicza poezja jest wielkim pocieszczeniem, poświęca jej cały rozdział, pisze: "Siegam po poezję, kiedy nie wiem, co robić. To znaczy – codziennie." W książce jest sporo pięknych wierszy, anegdot i opowieści o poetach. Autor zwraca także uwagę, że poezji nie należy szukać tylko między wierszami, czego przykładem może być rozdział poświęcony malarzowi Zbigniewowi Makowskiemu, którego twórczość zawieszona gdzieś między snem a jawą wzruszała go do łez.

Wojciech Bonowicz lubi ludzi, szanuje ich różnorodność, i podkreśla, jak ważne jest dla jakości życia dawanie przestrzeni na tę różnorodność bez potrzeby "gotowania się w sobie", jednocześnie nie pozostaje obojętny wobec bezczelności i głupoty innych. Przypomina także, jak ważne jest mądre działanie w czasach kryzysu (Granica, Ukraina, kryzys klimatyczny), jak ważna jest wówczas solidarna wspólnota, która niesie pomoc i przynosi ulgę w cierpieniu. W cierpieniu autor nie widzi sensu, ale w zmaganiu się z nim już tak. Nie daje jednej recepty na pocieszenie, ale instynktownie czuje, że "człowiek potrzebuje światła, by wydobyć go z siedlisk demonów i strachów". Zachęca szukać tego światła w sobie, podobnie jak Anna Świrszczyńska w wierszu:

"Lubię się wygrzewać/ w słońcu, które jest we mnie/ wyciągam powoli/ cztery łapy i ogon,/ zamykam oczy/ i mruczę"

Bonowicz pisze: "Nie pytajcie mnie, jak sobie sprawić takie wnętrze - czy jak pisze poetka, podręczne - słońce. Musicie znaleźć w sobie taki przełącznik, a potem go po prostu naciskać. Ale czasem jest trudno. Czasem jest trudno bardzo. Wtedy trzeba szukać na zewnątrz, u innych."

Ten inny u Bonowicza nigdy nie jest tłumem, ma twarz, ma sny. Jest nadzieja, a nadzieja to kolejny ważny temat w książce, która ma przecież przynieść pocieszenie. Jest zatem o nadziei radykalnej, o nadziei codzienności i nadziejności – nadziei na nadzieję.

Autor pisze: "Czasem chodzi o to, żeby człowiek pozwolił sobie na radość, żeby zaufał tej nadziejności, z której wyrasta każda, nawet najdrobniejsza zmiana na lepsze. Nie powiem jak to zrobić, sam popadam w zwątpienie i wydaje mi się, że nie ma sensu próbować. ALE WIDZĘ, JAK OZDROWIEŃCZE BYWAJĄ CHWILE, JAK CZŁOWIEK POZWOLI SOBIE NA ZAUFANIE."

Bo czy nie jest tak, że ostatecznie chodzi o to, żeby zaufać światu, zaufać innym, i zaufać sobie?

Dla mnie ta lektura była radością i wielkim pocieszeniem.  Polecam!

K.

WOJCIECH BONOWICZ

''Dziennik pocieszenia'' (Journal of Comfort)

From the very first words, reading Wojciech Bonowicz's book, I feel that the author wants to take care of our well-being, that he cares about us, that we are not indifferent to him. It seems as if he's sitting close to us, hearing our breath and heartbeat, and perhaps even the murmuring thoughts in our heads, because he clearly understands our moments of hesitation, doubt, our moments of loneliness and confusion.

And right at the beginning, he offers us comfort. In the introduction, he writes: "I'm writing this comfort diary because I know you're sad. (...) I'm writing this comfort diary because I can't hug you. And I know that sadness, heaviness, and anxiety can be greater than the strength we have alone. When we hug, the burden is shared and may become lighter to carry. There are things the body needs more than words. But that doesn't mean words are powerless. Words can also embrace, shelter; when a meeting is impossible, words replace hands."

In the following chapters, the author tells us how he deals with such sadness and what comfort means to him. He reminds us how important it is to be able to stop and listen. How important it is to let the world penetrate us without appropriating it. How important it is to have time. He writes, "To live - I need to have time" and quotes a poem by Thomas Traherne:

"You will never enjoy the world aright, till the sea itself flows in your veins, till you are clothed with the heavens and crowned with the stars (...)"

For Bonowicz, poetry is a great comfort; he dedicates a whole chapter to it, writing: "I reach for poetry when I don't know what to do. That is, every day." There are many beautiful poems, anecdotes, and stories about poets in the book. The author also points out that poetry shouldn't only be sought between the lines, as exemplified by the chapter devoted to the painter Zbigniew Makowski, whose work, suspended somewhere between dream and reality, moved him to tears.

Wojciech Bonowicz likes people, respects their diversity, and emphasizes how important it is for the quality of life to allow space for this diversity without the need to be frustrated, while also not being indifferent to the impudence and foolishness of others. He also reminds us how important wise action is in times of crisis ( Belarus border, Ukraine, the climate crisis), and how important it is then to have a supportive community that provides help and relief in suffering. In suffering, the author sees no meaning, but in coping with it, he does. He doesn't offer a single recipe for comfort, but instinctively feels that "a person needs light to pull them out of the lairs of demons and fears." He encourages us to seek this light within ourselves, similar to Anna Świrszczyńska's poem:

"I like to bask / in the sun, which is within me / I slowly stretch out / four paws and a tail, / close my eyes / and purr"

Bonowicz writes: "Don't ask me how to create such an interior - or as the poet writes, a handy - sun. You have to find such a switch within yourself, and then simply press it. But sometimes it's hard. Sometimes it's very hard. Then you have to look outside, to other people."

''Other people'' in Bonowicz's view is never a crowd; they have a face, they have dreams. There is hope, and hope is another important theme in a book that is meant to bring comfort. There is radical hope, hope of everyday life, and hopefulness - hope for hope.

The author writes: "Sometimes it's about letting oneself be joyful, about trusting that hopefulness from which every, even the smallest change for the better grows. I won't tell you how to do it; I fall into doubt myself, and it seems to me that it's pointless to try. BUT I SEE HOW HEALING MOMENTS CAN BE, HOW A PERSON ALLOWS THEMSELVES TO TRUST."

Isn't it true that ultimately it's about trusting the world, trusting others, and trusting oneself?

For me, this reading was a joy and a great comfort. So, I recommend it!

K.